Η Ένωση Χώρων Πολιτισµού Αθήνας συστάθηκε προκειµένου να ερευνηθεί εκ των έσω και
να αντιµετωπιστεί η ξαφνική και παράλογη µαζική σφράγιση θεάτρων και χώρων πολιτισµού
την άνοιξη του 2013. Μέσα σε λιγότερο άπο ένα µήνα, κατάφερε να συγκεντρώσει στοιχεία και
προτάσεις από τους χώρους που πλήττονται, βάσει των οποίων παραθέτει προβλήµατα και
προτάσεις.
Η έκθεση αυτή ακολουθεί την παρουσίαση του κ. Θέµελη Γλυνάτση στη νεοσύστατη επιτροπή
υπεύθυνη για τον εκσυγχρονισµό της νοµοθεσίας περί θεάτρων, σαν ένα παράρτηµα το
οποίο στοχεύει στο να φωτίσει συγκεκριµένα θέµατα που αφορούν στους χώρους πολιτισµού
όπως οι ίδιοι µας τα περιέγραψαν.
ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΙΣ ΜΙΚΡΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ
Μετά από µια πρώτη καταγραφή των µικρών πολιτιστικών χώρων της Αθήνας (οι
περισσότεροι από τους οποίους έχουν χωρητικότητα έως 70 θέσεις), θέλουµε να
καταθέσουµε εν συντοµία τα συγκεκριµένα προβλήµατα που αντιµετώπισε η πλειοψηφία των
χώρων αυτών προκειµένου να βρει ένα πλαίσιο αδειοδότησης, καθώς και συγκεκριµένες
προτάσεις για ένα νέο νοµοθετικό πλαίσιο που θα καλύπτει µικρής κλίµακας καλλιτεχνικές
δράσεις ποικίλου περιεχοµένου.
Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΧΩΡΩΝ
Στους χώρους αυτούς γίνονται performances, residencies, θεατρικά και µουσικά δρώµενα,
σεµινάρια, εκθέσεις, διαγωνισµοί, φεστιβάλ, κουκλοθέατρο κ.α.
Β. ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ
Όπως προκύπτει από τις αναλυτικές αναφορές σχεδόν 20 χώρων, οι περισσότεροι φορείς,
κινώντας διαδικασίες αδειοδότησης των χώρων τους, επισκέφθηκαν επανειλληµένως τον
δήµο, την πυροσβεστική και τους αρµόδιους φορείς προκειµένου να βρουν ένα πλαίσιο
λειτουργείας. Οι περισσότεροι πήραν αρνητικές απαντήσεις όσον αφορά στο πλαίσιο
λειτουργίας για χώρους 50 ατόµων και κάτω από το δήµο, ενώ φρόντισαν από µόνοι τους να
έχουν άδεια πυρασφάλειας µε διαφορετικούς ορισµούς αυτής της άδειας για κάθε περίπτωση.
Κάποιες φορές, µάλιστα, η πυροσβεστική υπέγραφε για άδειες χωρίς καν να επισκεφθεί
τους χώρους.
Θα πρέπει επίσης να σηµειώσουµε πως, σε συνέχεια των ελέγχων του 2013, κάποιοι χώροι
έλαβαν το χαρτί της σφράγισής τους ενώ είχαν ήδη λάβει άδεια προέγκρισης από το Δήµο ή
είχαν καταθέσει τα χαρτιά τους.
Γ. ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
– Γιατί καµία γκαλερί δεν χρειάζεται άδεια λειτουργίας ενώ ένας µικρός θεατρικός χώρος
χρειάζεται;
– Γιατί χώροι που δεν είναι θέατρα και που διαθέτουν άδεια λειτουργίας (ως
σχολές, studio, bar κτλ.) από τη στιγµή που παρουσιάζουν θεατρικό δρώµενο
αυτόµατα θεωρούνται παράνοµοι;
– Γιατί το κράτος δεν σπεύδει να εντάξει τους µικρούς εναλλακτικούς χώρους
πολιτισµού στο κοντινότερο νοµοθετικό πλαίσιο που τους αρµόζει εξ’αρχής και
ανάλογα µε τις δράσεις τους, παρά αρνείται να τους ονοµάσει χώρους συνάθροισης
και στη συνέχεια τους απειλεί µε σφράγιση ζητώντας τους άδεια λειτουργίας που το
ίδιο αρνήθηκε ότι υπάρχει;
– Πώς θα µπορούσε να αντιµετωπιστεί το πρόβληµα των χρήσεων γης που αφορά
τους περισσότερους χώρους πολιτισµού και που, στο παρελθόν, έχει ανατραπεί εν
µία νυκτί χωρίς να ληθφεί υπ’ όψιν η ήδη εγκεκριµένη ύπαρξη και αδειοδότηση
χώρων συνάθροισης;
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Μια χώρα οφείλει να στηρίζει την φιλεργατικότητα, την ευρηµατικότητα και τη φαντασία
των πολιτών της
Η πολιτεία οφείλει να παρακολουθεί και να ενθαρρύνει τις καινοτόµες ιδέες των πολιτών της.
Τόσο οι πολυχώροι, που έχουν «ανθίσει» στην πόλη µας την τελευταία δεκαετία, όσο και πιο
σπάνιες δράσεις όπως τα residency centers, θα έπρεπε να έχουν την δική τους ταυτότητα και
υποστήριξη. Δεν µπορεί ένας πολυχώρος, που γεφυρώνει τις πρακτικές και προτρέπει το
κοινό να εκτεθεί απρόσµενα σε όλες τις τέχνες (π.χ. ένας θεατής πηγαίνει να δει µια
παράσταση σε πολυχώρο και βλέπει και µια έκθεση ζωγραφικής) να χρειάζεται πέντε
ολόκληρες διαφορετικές-µεταξύ-τους άδειες λειτουργίας. Όπως, επίσης, είναι εγκληµατικό να
αποτρέπεται η καινοτοµία – λ.χ. η δηµιουργία ενός residency center ή ενός κέντρου έρευνας
τα οποία ανοίγουν τα σύνορα µε το εξωτερικό και αποτελούν πυρήνες πειραµατισµού,
µάθησης και κοινωνικής προσφοράς.
1. ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΧΩΡΩΝ
Προτείνουµε την άµεση χαρτογράφηση όλων των θεάτρων και χώρων πολιτισµού
προκειµένου να διασφαλιστεί η ταύτιση του νέου νόµου µε τη σύγχρονη καλλιτεχνική
πραγµατικότητα.
2. ΟΡΙΣΜΟΙ
Εξίσου σηµαντικοί και απαραίτητοι για τη σύνταξη της νέας νοµοθεσίας είναι και οι αναλυτικοί
ορισµοί των διαφόρων µορφών τέχνης (θέατρο, χορός, performance, εγκατάσταση, έκθεση,
residency, site-specific work κ.α.) που φιλοξενούνται σε θέατρα και άλλων χρήσεων
πολιτιστικά κτίρια, οι οποίοι θα δράσουν σαν χαρτογράφηση των δράσεων και του
ρεπερτορίου των καλλιτεχνών της εποχής µας.
3. ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Προτείνουµε τη δηµιουργία τριµελούς γνωµοδοτικής επιτροπής για µικρούς χώρους και
εναλλακτικούς χώρους παραστάσεων η οποία θα αποτελείται από εκπρόσωπο της
πυροσβεστικής, µηχανολόγο και εκπρόσωπο πολιτιστικού φορέα. Αυτή η επιτροπή θα
πρέπει να αλλάζει κατά τακτά χρονικά διαστήµατα έτσι ώστε να διασφαλίζεται διαφάνεια στις
διαδικασίες αδειοδοτήσεων. Μέληµα της επιτροπής θα πρέπει να είναι η ασφάλεια των
εργαζοµένων και των θεατών, καθώς και η υγιεινή του χώρου.
4. ΓΙΑ ΧΩΡΟΥΣ ΕΩΣ 70 ΑΤΟΜΑ
Προτείνουµε να εξαιρούνται από σύνθετες άδειες λειτουργείας και να τους δίνεται, κατόπιν
ελέγχου από την ανωτέρω επιτροπή:
1. Άδεια από την πυροσβεστική υπηρεσία ως χώρος συνάθροισης κοινού 70 ατόµων µε
δυνατότητα µετακινούµενων θέσεων και όχι υποχρέωση σταθερών καθισµάτων
2. Υπεύθυνη δήλωση µηχανικού για την τρωτότητα του κτιρίου και τη στατική επάρκεια
5. ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ
Οι εναλλακτικοί χώροι θα µπορούσαν, όπως προτάθηκε ήδη και από το Δήµο, να ενταχθούν
στην αδειοδότηση ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ όσον αφορά
στην πυρασφάλεια και µόνο, από τη στιγµή που τα καταστήµατα αυτά δεν διαθέτουν
κυλικείο / µπαρ κτλ.
6. ΓΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΕ ΜΗ-ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ
Η πρότασή µας για άδεια παράστασης (αναφέρεται σαφώς στην έκθεση του κ. Γλυνάτση και
έχει δοθεί µε κάποιες µορφές στο παρελθόν από τον ίδιο το Δήµο Αθηναίων για πολιτιστικά
δρώµενα σε µη-συµβατικούς χώρους, δηµόσιους χώρους κτλ.) θα µπορούσε να
επισηµοποιηθεί, να τυποποιηθεί και να συνδυαστεί µε ένα µικρό παράβολο προς το Δήµο
(της τάξεως των 20-50 ευρώ). Από τα έσοδα αυτά, ένα ποσό µπορεί να µένει στο ταµείο του
Δήµου και κάποιο θα µπορούσε ο Δήµος Αθηναίων να το διαθέτει θεσπίζοντας βραβεία σε
πολιτιστικούς χώρους και θέατρα, ή ακόµα και άστεγες καλλιτεχνικές οµάδες.
7. ΧΡΗΣΕΙΣ ΓΗΣ
Σε µια Αθήνα που, από το 2008 και µετά, µετατρέπεται σταδιακά σε επικίνδυνη ζώνη, και
όπου παρατηρούµε το ένα µετά το άλλο ιστορικά εστιατόρια και µπαρ να κλείνουν, οι µικροί
χώροι πολιτισµού φυτρώνουν σαν µανιτάρια απαντώντας στη συνεχή καταιγίδα της κρίσης,
δίνοντας ανάσες αισιοδοξίας στις γειτονιές της πρωτεύουσας και προτείνοντας δυναµικά νέες
τάσεις στην τέχνη και νέους τρόπους συνεύρεσης και επικοινωνίας.
Το πρόβληµα των χρήσεων γης είναι το πιο σηµαντικό για πολλούς από τους χώρους που
αδυνατούν να βγάλουν άδεια, ακόµα κι αν αυτοί δεν είναι θέατρα. Είναι σηµαντικό να
γίνουν αυτοψίες, να διαπιστωθεί η χρήση του κάθε χώρου, καθώς και το ότι οι περισσότεροι
χώροι δεν δηµιουργούν όχληση, αντίθετα αναβαθµίζουν τις περιοχές όπου βρίσκονται.
Έχουν υπάρξει περιπτώσεις όπου οι χρήσεις γης άλλαξαν κυριολεκτικά εν µία νυκτί χωρίς να
ληφθεί υπ’ όψιν το τι υπήρχε ήδη στην περιοχή. Πιστεύουµε πως έιναι απαραίτητο να
συζητηθεί αυτό το πρόβληµα που προέκυψε από φτωχό προγραµµατισµό των υπαλλήλων
του κράτους, να δοθεί λύση για τους υπάρχοντες χώρους και να αποφευχθούν ανάλογα
προβλήµατα στο µέλλον.
Πιο σηµαντικό ακόµα θεωρούµε το να υπάρξει πολιτική απέναντι στους χώρους πολιτισµού
εντελώς διαφορετική από εκείνην απένατι σε χώρους που απειλούν τη δηµόσια ασφάλεια ή
υγεία ή που υποστηρίζονται από παράνοµα κυκλώµατα της νύχτας.
Εν συντοµία και συνοψίζοντας τα παραπάνω, οι χώροι πολιτισµού θα µπορούσαν να
εξαιρεθούν από τη νοµοθεσία που ορίζει τις χρήσεις γης.
8. ΧΩΡΟΙ ΠΑΡΚΙΝΓΚ
Προτείνουµε να µην υπάρχει υποχρέωση για θέσεις πάρκινγκ σε χώρους συνάθροισης έως
200 τ.µ.
9. ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ
Σαν σηµατοδότηση αυτής της στροφής προς µια νέα αδειοδότηση και στήριξη των τεχνών,
προτείνουµε την διεξαγωγή ενός φεστιβάλ, σε συνεργασία µε το Δήµο Αθηναίων, σε αυτούς
τους χώρους που βρίσκονται σήµερα στο κενό του νόµου έτσι ώστε οι πολίτες αλλά και η
κυβέρνηση να έχουν την ευκαιρία και το κίνητρο να γνωρίσουν τον σύγχρονο πολιτιστικό
χάρτη της Αθήνας.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Ζητούµε την συµπαράσταση της πολιτείας έτσι ώστε αυτή να σκύψει πάνω στο πρόβληµα και
να προβεί στις αναγκαίες ευέλικτες ρυθµίσεις που θα κατοχυρώνουν και την ασφάλεια του
κοινού κάτω από σύγχρονες συνθήκες αλλά και την ελευθερία στην θεατρική και καλλιτεχνική
έκφραση.
Αξίζει, τέλος, να σηµειώσουµε πως οι χώροι πολιτισµού συνεισφέρουν στην οικονοµία του
κράτους (φόροι, ασφαλιστικές εισφορές κτλ.) ενώ παρέχουν εκατοντάδες θέσεις εργασίας σε
µια εποχή που η ανεργία στην Ελλάδα έχει πάρει πρωτόγνωρες διαστάσεις.
Ελπίζουµε να βρεθούµε άµεσα στο ίδιο µέτωπο και να καταπολεµήσουµε ενωµένοι την µαζική
επίθεση προς αυτές τις αυτόνοµες και πρωτότυπες πρωτοβουλίες που σήµερα ονοµάζουµε
χώρους πολιτισµού, η οποία, στο όνοµα της ασφάλειας, βγαίνει εκτός θέµατος και αγγίζει τον
παραλογισµό και τη λογοκρισία.
Είµαστε στη διάθεσή σας προκειµένου να συζητήσουµε ή/και να αναπτύξουµε περαιτέρω
οποιοδήποτε κοµµάτι των προτάσεών µας.
ΕΝΩΣΗ ΧΩΡΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΑΘΗΝΑΣ
http://alternativespacesathens.blogspot.com
