Η αυξανόμενη δημοτικότητα της «κοκαΐνης των φτωχών» στην Αθήνα έχει δημιουργήσει αναταραχή στις δημόσιες υπηρεσίες υγείας, οι οποίες έχουν ήδη ξεπεράσει τα όρια τους
Helena Smith στην Αθήνα
guardian.co.uk, Πέμπτη 16 Μαΐου 2013 20.08 BST
Κανείς δεν γνωρίζει τι ήρθε πρώτο: η οικονομική κρίση που διέλυσε την Ελλάδα ή το σίσα, ένα ναρκωτικό γνωστό και ως η «κοκαΐνη των φτωχών». Αυτό ωστόσο που όλοι δέχονται είναι ότι το σίσα σκοτώνει. Με €2 ή λιγότερο η δόση, ήρθε για να σαρώσει τη χώρα, που για πολύ καιρό βρίσκεται στο προσκήνιο της οικονομικής θύελλας της Ευρώπης.
“Είναι σίγουρα το χειρότερο ναρκωτικό. Σου καίει τα σωθικά, σε κάνει επιθετικό και σίγουρα σε οδηγεί στην τρέλα” είπε η Μαρία, πρώην εξαρτημένη από την ηρωίνη. “Αλλά είναι φτηνό και το βρίσκεις εύκολα, οπότε το παίρνουν όλοι.”
Η κρίση των ναρκωτικών, η οποία αναδείχθηκε από ένα νέο ντοκιμαντέρ του Vice.com, οδηγεί τις υπηρεσίες υγείας της Αθήνας, οι οποίες ήδη έχουν πληγεί από δρακόντειες περικοπές, πέρα από τα όριά τους.
Το σίσα, το ναρκωτικό το οποίο προτιμούν χιλιάδες άστεγοι Έλληνες που έχουν οδηγηθεί στο δρόμο από φτώχεια και απελπισία, περιγράφεται από τους εξαρτημένους και από επίσημες πηγές ως παραλλαγή της κρυσταλλικής μεθαμφεταμίνης. Η ιδιότητά του να οδηγεί τους χρήστες σε κατάσταση απερίγραπτης βίας λόγω των ουσιών ενισχύεται από τις ουσίες με τις οποίες αναμειγνύεται συχνά αυτό το συνθετικό ναρκωτικό: υγρά μπαταρίας, λάδι μηχανής ακόμη και σαμπουάν.
Ακόμη χειρότερα δεν είναι μόνο άμεσα διαθέσιμο, αλλά και εύκολο να το παρασκευάσεις – ιδανικό για μια κοινωνία η οποία, παρά τα επίσημα προγνωστικά αισιοδοξίας και οικονομικής προόδου, στη βάση τουλάχιστον βλέπει λίγο φως στο βάθος του τούνελ.
“Σε σκοτώνει αλλά σε κάνει να θέλεις να σκοτώσεις κιόλας” είπε στο Vice ο Κωνσταντίνος, ένας εξαρτημένος. “Μπορείς να σκοτώσεις χωρίς να καταλαβαίνεις τι έκανες… Και εξαπλώνεται πιο γρήγορα και από το θάνατο. Πολλοί χρήστες έχουν πεθάνει.”
Για τον Χαράλαμπο Πουλόπουλο, το διευθυντή του ΚΕΘΕΑ, του προεξέχοντος στην Ελλάδα θεραπευτικού οργανισμού για τα ναρκωτικά, το σίσα συμβολίζει τη λεηλασία της κρίσης, μιας κρίσης που έχει προκαλέσει επίπεδα ρεκόρ φτώχειας και ανεργίας. Είναι, όπως είπε, “ναρκωτικό λιτότητας” – η καλύτερη αντίδραση των εμπόρων που έχουν γίνει ακόμη πιο ικανοί στην παραγωγή συνθετικών ναρκωτικών για όσους που δεν μπορούν πλέον να αγοράσουν πιο ακριβά ναρκωτικά όπως η ηρωίνη και η κοκαΐνη.
“Η κρίση έδωσε τη δυνατότητα στους εμπόρους να προωθήσουν ένα νέο, φτηνό ναρκωτικό, μια κοκαΐνη για τους φτωχούς” λέει ο Χ. Πουλόπουλος που τον συναντήσαμε στο θεραπευτικό πρόγραμμα για εξαρτημένους που λειτουργεί στα Εξάρχεια (ΚΕΘΕΑ ΕΞΕΛΙΞΙΣ), την περιοχή των αναρχικών της Αθήνας. Το σίσα μπορείς να το εισπνεύσεις ή να το πάρεις ενέσιμα και παρασκευάζεται σε οικιακά εργαστήρια, χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις. Είναι εξαιρετικά επικίνδυνο.”
Σε όλη την Ελλάδα τα υποπροϊόντα έξι συνεχών χρόνων ύφεσης είναι σκληρά και απάνθρωπα. Η κατάθλιψη, μαζί με την κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών, έχει αυξηθεί δραματικά. Η παραβατικότητα και το έγκλημα έχουν εκτιναχθεί, καθώς το κοινωνικό οικοδόμημα της Ελλάδας έχει ξεφτίσει κάτω από το βάρος των μέτρων λιτότητας που έκοψε το εισόδημα των μέσων Ελλήνων κατά 40%. Η πορνεία- ο ευκολότερος τρόπος χρηματοδότησης της εξάρτησης – έχει επίσης ανέλθει στα ύψη.
“Η απελπισία είναι τέτοια που πολλές γυναίκες στην πορνεία συναινούν σε σεξουαλικές επαφές χωρίς προφυλακτικά, επειδή θέλουν να κερδίσουν περισσότερα λεφτά,” λέει η Ελένη Μαρίνη, μια ψυχολόγος του ΚΕΘΕΑ εκπαιδευμένη στην Αγγλία. “Το σίσα συνδέεται με πολύ αυξημένη σεξουαλική διέγερση, αλλά επηρεάζει την ικανότητά σου να σκεφτείς, και έτσι βλέπουμε πολλές εγκυμοσύνες ανάμεσα σε εξαρτημένες που παράλληλα ασκούν πορνεία.” Πέρσι δυο εκδιδόμενες γυναίκες γέννησαν στους δρόμους της Αθήνας.
Σε ένα περιβάλλον διάχυτης ανασφάλειας – όπου οι αυτοκτονίες έχουν επίσης εκτιναχθεί και η εξάπλωση του HIV έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας– οι εξαρτημένοι από ναρκωτικά (ένας πληθυσμός περίπου 25.000 ατόμων) γίνονται όλο και ποιο αυτοκαταστροφικοί. Και όπως λένε οι ειδικοί, οι νεαροί Έλληνες που βρίσκονται στο περιθώριο με μνημειώδη ποσοστά ανεργίας – με 64% η Ελλάδα έχει την υψηλότερη ανεργία ανάμεσα στους νέους στην Ευρώπη- οδηγούνται σε αυτό το δρόμο.
“Η κρίση έχει δημιουργήσει διάχυτη αίσθηση απαισιοδοξίας” λέει ο Χ. Πουλόπουλος. “Για αυτούς που μπορεί να έχουν κόψει τα ναρκωτικά, δεν υπάρχουν πλέον κίνητρα. Αντίθετα, υπάρχει ατμόσφαιρα μιζέριας όπου οι άνθρωποι, ξέροντας ότι δε θα βρουν δουλειά, γίνονται όλο και πιο αυτοκαταστροφικοί. Στην Αθήνα, όπου η οικονομική κρίση έχει χτυπήσει περισσότερο, το σίσα αποτελεί μέρος αυτής της κατάστασης.”
Η ελληνική κυβέρνηση συνεργασίας, όπου κυριαρχεί η συντηρητική παράταξη, προσπάθησε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα στέλνοντας τους εξαρτημένους χρήστες και άλλους άστεγους έξω από το κέντρο της πόλης – με μια σειρά από αμφιλεγόμενες επιχειρήσεις της αστυνομίας για την εκκαθάριση των κεντρικών δρόμων, των εισόδων και των εμπορικών κέντρων.
“Αλλά με τέτοιες δράσεις οι αρχές απλώς έβαλαν το πρόβλημα κάτω από το χαλί» λέει ο Χ. Πουλόπουλος, κοινωνικός λειτουργός, εκπαιδευμένος στη Μεγάλη Βρετανία, ο οποίος έχει διεθνή αναγνώριση ως επικεφαλής του ΚΕΘΕΑ. “Αυτό που κάνουν στην πράξη είναι να περιθωριοποιούν ακόμη περισσότερο αυτούς τους ανθρώπους, στέλνοντάς τους στην αγκαλιά των εμπόρων ναρκωτικών, που τους προσφέρουν συχνά προστασία.”
Τη στιγμή που η ζήτηση για βοήθεια είναι μεγαλύτερη από ποτέ οι οργανισμοί που χρηματοδοτούνται από το κράτος, όπως το ΚΕΘΕΑ, είδαν τους προϋπολογισμούς τους να κόβονται κατά το ένα τρίτο, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της τρόικας – της ΕΕ, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου – για να συνεχίσει η πληγείσα από το χρέος ελληνική οικονομία να «επιπλέει».
Από την έναρξη της κρίσης το 2009, το ΚΕΘΕΑ έχει χάσει 70 από τους 500 εργαζόμενούς του.
Οι περικοπές συμβαίνουν παρά τις μελέτες που δείχνουν ότι για κάθε ευρώ που επενδύεται σε προγράμματα όπως το ΚΕΘΕΑ το κράτος εξοικονομεί περίπου €6 από δαπάνες που αφορούν την ποινική δικαιοσύνη και τα συστήματα φροντίδας της υγείας. “Οι περικοπές που ζούμε αποτελούν λανθασμένη οικονομία, ένα τεράστιο λάθος,” λέει ο Χ. Πουλόπουλος.
Στους δρόμους της Αθήνας, το έδαφος που «τρέφει» το σίσα, ο φόβος ότι η λιτότητα όχι μόνο δεν αποδίδει, αλλά σκοτώνει συνεχώς μεγαλώνει.
