Στις 9 Φεβρουαρίου 1996, μετά το ετήσιο συμπόσιο του για τη λαπαροσκοπική χειρουργική στο νοσοκομείο Saint-Lucas στο Assebroek, προάστιο της Μπριζ, ο Βέλγος χειρουργός Luc Van der Heijden κάθεται λίγο νευρικά σε ένα μικρό τραπέζι στο μπροστινό μέρος του αμφιθέατρου. Για αυτήν την επίσημη περίσταση, έχει αλλάξει απο τα συνηθισμένη ιατρική στολη του και έχει φορέσει ένα στυλάτο κοστούμι.
Οι τηλεοπτικές κάμερες εστιάζονται σε αυτόν και οι τεχνικοί προσπαθούν να έρθουν σε επαφή με το Νοσοκομείο Saint-Antonius στο Nieuwegein, 150 χιλιόμετρα μακριά στις Κάτω Χώρες. Ο σύνδεσμος επικοινωνίας κατέστη δυνατή χάρη στη σχετικά τότε νέα τεχνολογία, το ψηφιακό δίκτυο ενοποιημένων υπηρεσιών (ISDN).
Ο Ολλανδός χειρουργός Peter Go εμφανίζεται στην οθόνη. Η εικόνα είναι λίγο ασταθής και ο ήχος είναι μικροσκοπικός καθώς εξηγεί ότι ο ασθενής του έχει ήδη αναισθητοποιηθεί και είναι έτοιμος στο τραπέζι χειρουργείου.
Έχει βουβωνοκήλη, η οποία πρόκειται να επιδιορθωθεί με λαπαροσκοπική χειρουργική επέμβαση. Η κάμερα στην κοιλιά του ασθενούς δεν θα κρατηθεί από ανθρώπινα χέρια, αλλά από ένα ρομπότ – και ο Van der Heijden πρόκειται να το χειριστεί από το Βέλγιο. Ενώ τα μέλη της ομάδας λειτουργίας του Go στις Κάτω Χώρες στέκονται με τα χέρια διπλωμένα μπροστά τους, με το πάτημα ενός κουμπιού στο Βέλγιο, η κάμερα κινείται πάνω-κάτω και από αριστερά προς τα δεξιά στην κοιλιά του άνδρα
Αν και η επισκευή της λαπαροσκοπικής κήλης ολοκληρώθηκε τελικά από τον Ολλανδό χειρουργό Go, αυτή η απομακρυσμένη λειτουργία της κάμερας ήταν το πρώτο πείραμα στον κόσμο με την τηλεχειρουργική. Τώρα, είκοσι χρόνια αργότερα, πολύπλοκες επεμβάσεις – όπως αφαίρεση του ορθού, η θυρεοειδεκτομή, μέρη του παχέος εντέρου ή γαστρική παράκαμψη – εκτελούνται λαπαροσκοπικά ως τυπική διαδικασία. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να εκτελεστούν γρηγορότερα (συνήθως εντός μίας ή δύο ωρών) πιο ασφαλή και πιο εύκολα από ό, τι στην περίπτωση μιας συμβατικής, ανοιχτής λειτουργίας.
Μια λαπαροσκοπική επέμβαση βασίζεται εξ ολοκλήρου στην τεχνολογία. Απαιτεί τέσσερις συσκευές, οι οποίες στοιβάζονται κυρίως το ένα πάνω στο άλλο σε ένα κινητό καροτσι-τρολει. Στην κορυφή βρίσκεται η οθόνη, και κάτω από τη μονάδα κάμερας, στην οποία είναι συνδεδεμένη η φορητή κεφαλή ψηφιακής φωτογραφικής μηχανής, είναι ο αναπνευστήρας, ο οποίος διογκώνει την κοιλιά σε σταθερή πίεση με διοξείδιο του άνθρακα και την πηγή φωτός. Τρία καλώδια τρέχουν από το τρόλει στη λειτουργία: το καλώδιο από την κάμερα, ένα καλώδιο οπτικών ινών για το φως και ένα σωλήνα για το αέριο διοξείδιο του άνθρακα. Η κάμερα και το καλώδιο φωτός συνδέονται στο λαπαροσκόπιο, ένα σωληνοειδές όργανο διαμέτρου περίπου 10 χιλιοστών και μήκους 30-40 εκατοστών, με σύστημα φακού για την εικόνα και το φως. Για να αποκτήσετε πρόσβαση στην διογκωμένη κοιλιακή κοιλότητα, συσκευές που ονομάζονται trocars εισάγονται μέσω του κοιλιακού τοιχώματος. Πρόκειται για σωλήνες διαμέτρου μεταξύ 5 και 12 mm με αεροστεγή βαλβίδα, μέσω της οποίας το λαπαροσκόπιο, οι σφιγκτήρες και άλλα όργανα μπορούν να τοποθετηθούν στην κοιλιά. Η ηλεκτρική ενέργεια χρησιμοποιείται για κοπή και καυτηρίαση στην κοιλιά. Γι ‘αυτό το αέριο στην κοιλιά μπορεί να μην περιέχει οξυγόνο και όλα τα όργανα και τα τροκάρ είναι μονωμένα ηλεκτρικά. Τα τροκάρ και τα λαπαροσκοπικά όργανα είναι λεπτά και μηχανικά περίπλοκα, και παθαίνουν ζημιά πολύ εύκολα και καθαρίζονται δύσκολα. Έτσι πολλά από αυτά είναι μιας χρήσης και απορρίπτονται μετά από κάθε λαπαροσκόπηση. Αυτό καθιστά δαπανηρή τη λαπαροσκοπική χειρουργική επέμβαση, αλλά αντισταθμίζεται από το γεγονός ότι οι ασθενείς περνούν λιγότερο χρόνο στο νοσοκομείο, υπάρχει λιγότερο αίμα και επιπλοκές.
Στις Κάτω Χώρες στις 2 Δεκεμβρίου 1975, ο Χενκ ντε Κοκ, ένας χειρουργός που έμαθε λαπαροσκόπηση από τον αδερφό του Jef, γυναικολόγο, πραγματοποίησε την πρώτη λαπαροσκοπική υποβοηθούμενη σκωληκοειδήτιδα (εγχείρηση σκωληκοειδίτιδας) στον κόσμο στο νοσοκομείο της ολλανδικής πόλης Gorinchem. Με το λαπαροσκόπιο στο ένα χέρι, βρήκε το προσάρτημα και, με το άλλο, καθόρισε τη θέση στην κοιλιά όπου μπορούσε να κάνει μια μικροσκοπική τομή μέσω της οποίας θα μπορούσε να εξαγάγει το προσάρτημα, παρακολουθώντας όλη την ώρα μέσω του λαπαροσκοπίου. Οι συνάδελφοι χειρουργοί του πίστευαν ότι η όλη διαδικασία ήταν σκανδαλώδης.
Η λαπαροσκόπηση δεν είχε ποτέ μεγάλη δημοτικότητα στους χειρουργούς. Επειδή έπρεπε πάντα να κρατάνε το λαπαροσκόπιο με το ένα χέρι, είχανε μόνο ένα χέρι ελεύθερο για να εκτελέσουν τη διαδικασία.
Οι χειρουργικές εφαρμογές της λαπαροσκοπίας κατέστησαν δυνατές μόνο με την έλευση μιας εντελώς νέας τεχνολογίας. Το 1969, ο Τζορτζ Σμιθ και ο Γουίλαρντ Μπόιλ εφευρέθηκαν η συζευγμένη με τη φόρτιση συσκευή, γνωστή ως το τσιπ CCD, το οποίο επιτρέπει την ψηφιακοποίηση και την επεξεργασία των εικόνων. Η πρώτη κάμερα CCD κυκλοφόρησε στην αγορά το 1982 και, μέσα σε λίγα χρόνια, τα τελευταία μοντέλα ήταν αρκετά μικρά ώστε ο βοηθός χειρουργού να κρατά την κάμερα ενώ ο χειρουργός στάθηκε όρθιος, βλέποντας την οθόνη.
Ωστόσο, πολλοί χειρουργοί δεν ήταν πεπεισμένοι για τη λαπαροσκόπηση. Η πρώτη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή με τη βοήθεια βίντεο – η απομάκρυνση της χοληδόχου κύστης με βιντεοκάμερα και τηλεοπτική οθόνη – πραγματοποιήθηκε από τον Phillipe Mouret στη Λυών το 1987. Ο Mouret ήταν στην πραγματικότητα γυναικολόγος, αλλά η επιτυχημένη επέμβαση έβαλε πολλά χέρια χειρουργού σε φαγούρα και, μέσα σε λίγα χρόνια, η λαπαροσκόπηση είχε εξαπλωθεί σαν πυρκαγιά.
Η λαπαροσκοπικη χολοκυστεκτομή έγινε η πιο συχνά εκτελούμενη λαπαροσκοπική επέμβαση στον κόσμο. Απαιτεί μόνο τρεις ή τέσσερις μικροσκοπικές τομές, συνολικά όχι μεγαλύτερες από τέσσερα εκατοστά, ενώ η τομή για μια κλασική αφαίρεση της χοληδόχου κύστης ήταν μεγαλύτερη από 15 εκατοστά. Το κοινό παρατήρησε τη διαφορά αμέσως, καθώς η καινοτομία ήταν μεγάλη είδηση στα μέσα ενημέρωσης. Οι ασθενείς παρουσίασαν πολύ λιγότερο πόνο και δεν χρειάστηκε πλέον να περάσουν μια εβδομάδα στο νοσοκομείο, αλλά μπορούσαν να πάνε σπίτι την επόμενη μέρα. Ήταν η αρχή μιας τάσης που ξεκίνησε μια πραγματική επανάσταση. Η ελάχιστη επεμβατική χειρουργική επέμβαση – εκτελώντας τη μέγιστη χειρουργική επέμβαση με τη μικρότερη δυνατή λειτουργική τεχνική – έγινε η μαγική λέξη στη χειρουργική πρακτική του 21ου αιώνα. Ακούγεται τόσο λογικό, αλλά ήταν δυνατό μόνο ως αποτέλεσμα σύνθετων εξελίξεων υψηλής τεχνολογίας.
Τώρα, δεν υπάρχει ούτε ένα όργανο στην κοιλιά που δεν μπορεί να χειριστεί λαπαροσκοπικά
Ευχαριστούμε πολύ το Δρ. Μπινιάρη (Λαπαροσκόπος Χειρουργός) απο το Πειραϊκό Χειρουργικό Κέντρο για τη βιβλιογραφία και τις συμβουλές.
